مصرف مواد دخانی سیگار، قلیان، سیگار الکترونیکی و دود ناشی از آن باعث پوکی استخوان و یائسگی زودرس زنان می‌شود
این بیماری در زبان یونانی به معنی «استخوان متخلخل» است.
اغلب از پوکی استخوان به عنوان «بیماری خاموش» یاد می‌شود؛ زیرا علائم واضحی از این بیماری وجود ندارد،در هر صورت به دلیل اینکه جامعه ایران به سمت پیر شدن گام برمی‌دارد، بدون شک آمار این بیماری در کشور رو افزایش خواهد بود.
طبق یافته‌های منتج از مطالعه اخیر کوهورت سلامت سالمندان بوشهر: در کشور ما ۶۲ درصد از زنان و ۲۴ درصد از مردان بالای ۶۰ سال کشور به استئوپروز مبتلا هستند. همچنین یک سوم از زنان و مردان بالای ۶۰ سال کشور به استئوسارکوپنی یا تحلیل هم زمان عضله و استخوان مبتلا هستند.
پوکی استخوان در افراد مسن چه عوارضی را برعهده دارد؟
پوکی استخوان یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در افراد مسن است که بیش از ۵۰ درصد زنان مسن بالای ۴۵ سال و مردان را درگیر می‌کند.
خانم‌هایی که زودتر از ۴۰ سالگی یائسه شده باشند، باید بررسی شوند که آیا در معرض خطر استئوپروز قرار دارند یا خیر؟
با بالا رفتن سن، تولید سلول‌های جدید، نسبت به روند تجزیه بافت، کاهش می‌یابد. از این رو ساختار درونی استخوان‌ها که ساختاری همچون لانه زنبور دارند و پر از سوراخ‌های ریز می‌باشند؛ زمانی که روند تجزیه بافت‌های قدیمی دچار اختلال شود بدین ترتیب سوراخ‌های ریزی در داخل بافت استخوان شروع به بزرگ شدن و لایه بیرونی استخوان نازک می‌شود و بدین ترتیب تراکم استخوان کاهش می‌یابد و در این صورت عارضه پوکی استخوان ایجاد شده است.
پوکی استخوان در افراد مسن عوارض و مشکلات متعددی را به همراه دارد که شکستگی استخوان خصوصا در ناحیه لگن از شایع‌ترین عوارض این عارضه است که ناتوانی‌ها و وابستگی‌های زیادی را برای یک فرد سالمند خصوصا زنان به وجود می‌آورد.
مهم‌ترین دلایل بروز پوکی استخوان در زنان مسن چیست؟
پوکی استخوان یا بیماری استئوپروز باعث می‌شود استخوان‌ها مواد معدنی خود را از دست دهند و بسیار ترد و شکننده شوند. بدیهی است که استخوان‌ها خود به خود دچار شکستگی نمی‌شود بلکه عوامل و اختلالاتی وجود دارد که احتمال ضعیف شدن استخوان را تشدید می‌کند:
- سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل
- کمبود ویتامین D و رژیم غذایی کم کلسیم
- ابتلا به کم کاری تیروئید
- نداشتن تحرک کافی و ورزش نکردن
- بیماری که موجب التهاب مزمن در بدن می‌شود مثل اختلالات موجود در کبد و آرتریت روماتوئید
- سابقه خانوادگی ابتلا به پوکی استخوان
- یائسگی در زنان به دلیل پائین سطح هورمون استروژن
- پایین بودن سطح هورمون تستوسترون در مردان
علائم پوکی استخوان در سالمندان چیست؟
بیماری پوکی استخوان یک بیماری خاموش است و در بیشتر مواقع هیچگونه درد و علائمی ندارد از این رو به بیماری فلج خاموش معروف است؛ اما در صورتی که با علائمی همراه باشد با چنین مشخصاتی ظاهر می‌شود:
- شروع دردهای مفصلی و کمردرد
- سخت بودن نشستن و ایستادن
- کوتاه شدن قد بیمار
- درد ناگهانی و شدید در ناحیه ستون فقرات
- قوز دار شدن ستون فقرات
از آنجایی که علائم بیماری پوکی استخوان کاملا پنهان است، زنان بالای ۶۵ سال و مردانی که ریسک ابتلا به پوکی استخوان در آن‌ها بالا می‌باشد تست تراکم استخوان پیشنهاد می‌شود.
در اغلب موارد می‌توان با اصلاح شیوه زندگی از این بیماری پیشگیری کرد.
- ترک سیگار و نوشیدنی‌های الکلی.
- مصرف موادغذایی حاوی ویتامین D و کلسیم
- داشتن فعالیت بدنی متناسب با سن
ارتباط مستقیم سیگار با پوکی استخوان:
سیگار مانع جذب کلسیم به استخوان می شود.سیگار یک عامل بسیار مهم در ایجاد و تسریع پوکی استخوان در افراد سیگاری و افراد غیر سیگاری در معرض دود سیگار است. پوکی استخوان بیماری است که باعث ضعیف شدن استخوان‌ها شده و خطر شکستگی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد. شدت این بیماری با افزایش سن رابطه مستقیم دارد و در (زنان) بیش از مردان شایع است.
چرا سیگار برای سلامت استخوان‌ها مضر است؟
استعمال سيگار با تغييراتي كه در نفوذپذيري غشاهاي سلولي ايجاد مي‌كند باعث افزايش غلظت كلسيم خون در بدن و مانع از جذب و ذخیره‌سازی آن در استخوان‌ها می‌شود.
سیگار سبب کاهش هورمون های زنانه و مردانه می شود. نیکوتین و توکسین موجود در سیگار بر میزان هورمون‌های بدن اثر می‌گذارند به‌گونه‌ای که موجب کاهش هورمون استروژن در زنان و کاهش هورمون تستوسترون در مردان می‌شود یکی از عوامل پوکی استخوان و یائسگی در زنان مصرف مواد دخانی و دود ناشی از آن می‌باشد که باعث کاهش هورمون استروژن در زنان شده و جهت جبران این مسئله از داروهای بسیار زیادی به منظور متعادل سازی استروژن در خانم‌هایی که پوکی استخوان دارند و یا یائسه می‌باشند، استفاده می‌شود.
سیگار ریسک ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش می دهد.مصرف سیگار احتمال ابتلا فرد به پرکاری تیروئید را افزایش می‌دهد و مقدار زیاد هورمون تیروئید نیز باعث ضعف استخوانی می‌شود.
مصرف سیگار میزان هورمون کلسیتونین و درنتیجه آن میزان کلسیم خون را کاهش می‌دهد.سیگار کشیدن عامل اصلی بیماری‌های انسدادی مزمن ریه است. مطالعات نشان داده است احتمال عارضه پوکی استخوان در بیماران مبتلابه انسداد و سرطان ریه وجود دارد.در این وضعیت غلظت کلسیم خون افزایش پیدا می‌کند و بدن قادر به دفع کلسیم اضافی نیست.
علاوه بر این، باوجود مشکلات ریوی اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و مغز به‌خوبی صورت نمی‌گیرد، درنتیجه فرد قادر به انجام تمرینات ورزشی به‌طور منظم و جدی نمی‌باشند و حین ورزش دچار مشکلات تنفسی و ضعف شدید می‌شود.در نتیجه امتناع از ورزش موجب تضعیف ماهیچه‌های بدن می‌شود و فرد با ضربه های کوچک و ضعیف دچار آسیب‌دیدگی در ناحیه استخوان‌ها می‌شود.
تهیه شده در: واحد زنان
جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایرانیان
