سلامت زنان و مخصوصاً دختران جوان به‌عنوان مادران آینده و نقش مؤثر آنان در سلامت فرزندان بر وضعیت سلامت جامعه انکارناپذیر است. چنانچه مسائل تأثیرگذار بر سلامت آنها مورد غفلت واقع شود، آسیبهای جبرانناپذیری بر زنان و درنتیجه جامعه در پی خواهد داشت.
دخانیات بزرگ‌ترین عامل مرگ قابل‌پیشگیری در جهان است، طبق گزارش منتشرشده در اطلس جهانی دخانیات تنها در سال ۲۰۲۰ دخانیات علت مرگ بیش از ۸ میلیون انسان بوده است که از این تعداد بیش از دو میلیون نفر زن بودند. زنان چه خود مصرفکننده دخانیات باشند و یا در معرض دود تحمیلی دیگران قرار بگیرند، بزرگ‌ترین قربانیان این صنعت پرسود هستند. بر اساس مطالعات انجام‌شده و شواهد، کاهش سن مصرف دخانیات و همچنین رشد صعودی مصرف مواد دخانی به خصوص قلیان در زنان نسبت به مردان در چند دهه اخیر قابل‌توجه است. نظر به اینکه فرقی در مورد خطرهای مربوط به سلامت در بین دو جنس نیست، زنان علاوه بر خطرهای عمومی مصرف دخانیات، در معرض خطر عوامل خاص جنس خود از نظر مصرف دخانیات نیز قرار دارند و این امر اهمیت موضوع را مضاعف میکند. در جامعه ایرانی بار منفی این رفتار برای زنان ایرانی از مردان متفاوت است و معناهای اجتماعی و فرهنگی خاص خودش را دارد، لذا آسیب شناسی آن نیز متفاوت است و مسائل آنها باید مستقل از مردان بررسی شود. بنا بر توصیه سازمان بهداشت جهانی، باید در مورد علل شروع مصرف دخانیات به تأثیر جنسیت توجه کرد، زیرا مصرف دخانیات یک رفتار مرتبط با جنس است. به این معنا که زنان برای شروع استعمال دخانیات ممکن است دلایلی متفاوت از مردان داشته باشند؛ بنابراین درک عواملی که برای شروع و تداوم دخانیات مؤثرند، میتواند دستورالعملهای کنترل دخانیات را به حالت بهینه درآورد.
جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایرانیان نیز در راستای اهداف توسعۀ هزاره، توانمندسازی در جهت سلامت زنان و اینکه موضوعات مرتبط با دخانیات در زنان به عنوان یکی از اولویتها در پیمان نامه کنترل دخانیات سازمان بهداشت جهانی مطرح شده بود، واحد زنان را ایجاد نمود.
فعالیتهای واحد زنان این سازمان مردم‌نهاد به‌منظور پیشگیری و کنترل مصرف مواد دخانی در زنان، در راستای اهداف ذیل میباشد :
- برگزاری کارگاههای آموزشی، همایش و سمینار با موضوع زنان و دخانیات
- ارائه و حمایت از پژوهشها و پایاننامهها در زمینه دخانیات و زنان
- تعامل و مشارکت، در قالب تفاهمنامه و قرارداد با مراکز و سازمانهای دولتی و غیردولتی که گروه هدفشان زنان میباشد
- طراحی راهکار نوآورانه جهت مداخلات فرهنگی و اجتماعی در زمینة مراقبت و پیشگیری از مصرف دخانیات توسط زنان
فاطمه سادات حسینی
کارشناس پژوهشی واحد زنان
