بعضی افراد بر این باورند که استعمال قلیان خطر کمتری نسبت به سیگار دارد با این استدلال که دود ناشی از استعمال قلیان از طریق آب فیلتر میشود و تمام مواد مضر آن تصفیه می‌گردد.
اما جالب است بدانید:
قلیان نه‌تنها به‌اندازه سیگار اعتیادآور است بلکه به دلیل شیوع استفاده از آن بسیار مضرتر از سیگار است!
هر نخ سیگار= ۱۲ پُک و هر پُک ۳۰ میلیلیتر دود ( ۳۶۰ سی‌سی دود) طی حدود ده دقیقه وارد ریه میشود
هر بار مصرف قلیان= هر پک قلیان ۴۰۰ میلیلیتر دود وارد ریه میشود. (حدود یک ساعت و حدود ۱۰۰ پک مصرف قلیان معادل ۴۰۰۰۰ میلیلیتر دود وارد بدن میشود)
درنتیجه: یک‌بار مصرف قلیان برابر با مصرف ۱۰۰ نخ سیگار است
شعار امسال سازمان بهداشت جهانی «تعهدی برای ترک» است که بر اساس آن توصیه این سازمان در برگزاری روز جهانی بدون دخانیات، حمایت و تقویت سیاستتا باهدف افزایش تقاضای ترک و توسعه دسترسی به خدمات مشاوره و ترک دخانیات در بخش دولتی و خصوصی، راه‌اندازی خط ملی تلفنی ترک دخانیات، ایجاد محیط‌های حمایت‌کننده عاری از دخانیات، اطلاع‌رسانی و افزایش آگاهی از تاکتیک‌های صنعت دخانیات است.
موضوع سلامت به حدی مهم است که مردم، قانون‌گذاران، دولت و سایر قوا، بخش‌های غیردولتی، صاحبان صنایع، بخش‌های تولیدی، تحقیقاتی، بازرگانی و خدمات دهنده‌ها باید برای صیانت از آن مسئولیت خود را به نحو احسن اجرا کنند.
۱. سه‌شنبه ۴ خردادماه ۱۴۰۰: « تعهد من؛ ترک قلیان برای پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر و واگیر ازجمله کووید ۱۹»
بیماری‌های غیر واگیر شامل بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری دیابت، بیماری سرطان، بیماری ریوی و تنفسی و اختلالات روانی هست که در ۵ رفتار پرخطر و ۴ عامل بیولوژیکی مشترک هستند:
پنج رفتار پرخطر مشترک:
۱- مصرف دخانیات ۲- رژیم غذایی نامناسب
۳- نداشتن فعالیت بدنی ۴- مصرف الکل ۵- استنشاق هوای آلوده
چهار عامل خطر بیولوژیکی مشترک:
۱- چاقی ۲- اختلال کلسترول
۳- اختلال قند خون ۴- فشارخون
استعمال دخانیات یکی از رفتارهای پرخطری است که در ایجاد بیماری‌های غیر واگیر نقش بسزایی دارد.
نیکوتین سطح گلوکز خون را افزایش داده و اختلال در عملکرد انسولین ایجاد می‌کند.
علاوه بر آن مصرف قلیان در شیوع بیماری‌های واگیر نیز نقش دارد. استفاده مشترک از لوله‌های قلیان و افزودن اسانس‌های معطر و میوه‌ای، بیماری‌های عفونی مثل سل، تبخال، هپاتیت و آلرژی را به وجود می‌آورد. همچنین قلیان نقش مهمی در گسترش کووید-۱۹ دارد: اگر فرد مصرف‌کننده قلیان مبتلا به کووید-۱۹ باشد و دود بازدم او در محیط اطراف پخش شود طبیعتاً ویروس کرونا در هوا منتشرشده و اطرافیان هم مبتلا میگردند. همچنین استفاده مشترک با فرد مبتلا از یک لوله قلیان خود عامل مهمی در گسترش این بیماری است.
۲. چهارشنبه ۵ خردادماه ۱۴۰۰ « تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت جوانان متعهد»
بر اساس مطالعات و پژوهشهای انجام‌شده، کاهش سن مصرف دخانیات، افزایش مصرف قلیان در دانشجویان جوان (خصوصاً دختران)، همچنین رشد صعودی مصرف سیگار در زنان نسبت به مردان در چند دهه اخیر قابل‌توجه است. این در حالی است که سلامت زنان، خاصه دختران جوان، به‌عنوان مادران آینده و نقش تربیتی مؤثر و والای آنان بر وضعیت سلامت جامعه و محیط‌های اجتماعی مسئله مهمی است.
از طرفی صنعت دخانیات بر روی تفاوت‌ها و هنجارهای جنسیتی سرمایه‌گذاری کرده تا تکنیک‌های بازاریابی خود را ارتقا دهد، بنابراین جوانان و بخصوص دختران جوان باید با مدنظر قرار دادن این مهم در جهت ارتقا سواد سلامت و خود مراقبتی بیشتر بکوشند، چراکه نتایج تحقیقات نشان می‌دهد سواد سلامتِ محدود، اثرات منفی بر رفتارهای پیشگیرانه و مراقبت‌های بهداشتی دارد.
۳. پنجشنبه ۶ خردادماه ۱۴۰۰: « تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت خانواده‌های مسئولیت‌پذیر»
با توجه به افزایش روزافزون مصرف دخانیات در جوانان به خصوص دختران جوان و آثار مخرب اجتماعی روانی و بهداشتی، در صورتی که خانواده تا اصول فرزند پروری و مسائل تربیتی و نظارتی را به درستی رعایت کنند می‌توان آینده بهتری برای جوانان کشور رقم زد. والدین ناآگاه، زمینه اعتیاد عزیزان خود را به نیکوتین و مواد دخانی فراهم می‌سازند که مصرف دخانیات دروازه ورود به اعتیاد است.
مـردان در خانواده نقش و مسئولیت‌های مهمی در سلامتی زنان و فرزندان دارند؛ در بیشتر مواقع مردان عامل اصلی قرار گرفتن زنان و کودکان در معرض دود سیگار هستند.
از طرفی شیوع استعمال دخانیات در زنـان، قبح و زشتی این عمل را در جامعه و مکانهای عمومی از بین برده و زمینه را برای اعتیاد به نیکوتین در میان سایر زنان مساعد می‌کند و استعمال مواد دخانی در میان دختران را افزایش می‌دهد.
با توجه به نقش زنـان در مدیریت خانواده و تأثیرگذاری آن‌ها به‌عنوان الگوی رفتاری نوجوانان و جوانان، زنان می‌توانند با ارتقای آگاهی خود در ارتباط با مضرات مواد دخانی و دود تحمیلی در ایجاد سبک زندگی سالم و به‌دوراز دخانیات در خانواده و به‌تبع آن در جامعه و نسل آتی نقش داشته باشند، ضمن اینکه خانواده تا باید توجه داشته باشند در جامعه امروز سن شیوع و تجربه مصرف دخانیات بشدت کاهش‌یافته و به کمتر از ۱۳ سال رسیده است.
۴. جمعه ۷ خردادماه ۱۴۰۰ « تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت قانون‌گذاران
علی‌رغم نگرانی و اقدامات کنترلی نزدیک به-۳۰ سال، شیوع و محبوبیت قلیان‌های نسل جدید معطر و معسل و قلیان‌های الکترونیکی در دنیا در حال افزایش است. توانمند کردن و حمایت مسئولین در سطوح قانون‌گذاری و اجرا می‌تواند نقش مهمی را در پیشگیری و کنترل مصرف قلیان ایفا نماید، همچنین تعامل دوسویه و مستمر قانون‌گذاران با پژوهشگران، سایر نهادها و بخش‌های مختلف می‌تواند منجر به طراحی سیاست‌های مناسب و شناسایی حوزه‌های نیازمند اصلاح و بهبود در این عرصه گردد.
قوانینی که بدین منظور طراحی و تدوین میشود، می‌تواند از نوع قوانین منع‌کننده و بازدارنده باشد. چنانچه بر اساس نتایج تحقیقات بهترین اقدام کنترل مصرف قلیان، نظارت بر شرکت‌های دخانی، خرده‌فروشان محصولات دخانی و کافه‌‌های عرضۀ قلیان است؛ اما توجه به این نکته ضروری است که شناسایی عوامل مؤثر بر گرایش به دخانیات می‌تواند منجر به طراحی قوانین و برنامه‌هایی گردد که اگرچه صراحتاً مصرف دخانیات را نشانه نرفته است اما به‌طور غیرمستقیم می‌تواند در جهت کاهش دخانیات نقش داشته باشد. ازجمله تدوین و اجرای سیاستهایی به منظور اوقات فراغت افراد، ارتقا آگاهی در کلیه سطوح جامعه و نظام‌های آموزشی و سلامت، آگاهی رساندن به نوجوانان و غیر مصرف‌کنندگان از قانون جامع کنترل دخانیات، بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی خانوارها و شاخص‌های توسعه‌ای مناطق مختلف کشور، می‌تواند در پیشگیری و کنترل مصرف قلیان مؤثر باشد.
همچنین دولت نباید اجازه دهد که دخالت صنایع دخانی و مافیای این صنعت مانع از اجرای صحیح قوانین مصوب موجود در این زمینه شوند و به توجیه‌های غیر کارشناسی این صنعت بها داده نشود همچنین از راهکارهای علمی اثبات‌شده و تجربه کشورهای موفق در این زمینه استفاده کنند.
جنسیت افراد نیز نقش کلیدی در طراحی استراتژی‌های بازاریابی دارد بنابراین سیاست‌های کنترل دخانیات نیز به همان اندازه باید هنجارهای مربوط به جنسیت را بشناسد تا بتواند سلامت زنان را ارتقا دهد.
۵. شنبه ۸ خردادماه ۱۴۰۰ « تعهد من؛ ترک قلیان با سازمان‌های مردم نهاد»
یکی از مهم‌ترین عوارض عرضه و مصرف دخانیات هموار کردن مسیر آسیب‌های شدید اجتماعی ازجمله افزایش اعتیاد، بزه‌کاری و جرم در جامعه است. نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در پیشگیری از بزه‌کاری در جامعه، یکی از جلوه‌های مشارکت جامعه مدنی در پیشگیری مشارکتی است.
سازمان‌های مردم نهاد، در هر جامعه‌ای نشان از نقش بارز مردم در مسئولیت‌پذیری و ایفای نقش در جامعه است. حمایت قانون‌گذار و دولت و مردم در گسترش این سازمان‌ها، می‌تواند نویدبخش رشد و شکوفایی آن جامعه در سایه مشارکت و همکاری مردم باشد. سازمان‌های مردم نهاد، مهم‌ترین ابزار جامعه مدنی در نهادینه کردن و تعمیق مشارکت‌های مردمی در عرصه‌های مختلف ازجمله فرهنگ‌سازی در عرصه شناخت حقوق شهروندی و احترام به قانون است.
بنابراین علاوه بر نقش حکومت در ایجاد مشارکت برای پیشگیری از دخانیات با حمایت، آموزش، پژوهش و شفاف‌سازی، سازمان‌های مردم‌نهاد نیز باید با تقویت دانش و مهارت خود، مدیریت فعالیت‌های داوطلبانۀ جدید و ارائه خلاقیت‌های فراوان به مسئله آسیب‌های اجتماعی بپردازد و دولت با حمایت از سازمان‌های مردم نهاد نقش آنان و مشارکت مردم را در کنترل و پیشگیری از مصرف دخانیات که یکی از بزرگترین منشأ بیماری‌های غیر واگیر و سایر آسیب‌های اجتماعی است را پررنگ‌تر کند.
۶. یکشنبه ۹ خردادماه ۱۴۰۰ « تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت صنایع سلامت محور »
هر کالایی که مصارف مستقیم انسانی، اعم از خوراکی، آشامیدنی، موضعی یا استنشاقی داشته باشد کالای سلامت‌محور محسوب میشود. بر این اساس فراورده‌های غذایی، دارو، تجهیزات پزشکی، اقلام آرایشی- بهداشتی و شوینده‌ها و حتی دخانیات و اسباب‌بازی کودکان در زمرۀ کالای سلامت‌محور هستند.
شاخص‌های کیفیت در کالاهای سلامت‌محور بسیار حائز اهمیت است. استانداردهای هر گروه کالاهای سلامت‌محور اعم از خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک آن کالا که هر یک دربردارنده معیارهای متعددی است که می‌تواند تعیین‌کنندۀ حداقل‌های ایمنی، سلامت و کیفیت آن کالا باشد. با توجه به اینکه یکی از کالاها دخانیات است این سؤال مطرح است که:
شاخص‌های کیفیت و تعیین‌کننده ایمنی و سلامت در پاکت‌های سیگار و تنباکوی مصرفی در سیگار و قلیان چیست؟؟!!
- دوشنبه ۱۰ خردادماه ۱۴۰۰ “ تعهد من؛ ترک قلیان با حمایت نظام سلامت توانمند“
سلامت یکی از اساسی‌ترین حقوق هر جامعه و محور توسعه است. تحقق چنین امری وظیفه اساسی دولت است. سازمان جهانی بهداشت اهداف نظام سلامت را در ۳ محور، اساسی دانسته است:
- ارتقا سطح سلامت
- پاسخگویی
- مشارکت عادلانه مردم در پرداخت هزینه‌ها
اصول مراقبت‌های بهداشتی اولیه شامل اصل جلب مشارکت مردم درواقع خط‌مشی اساسی شبکه محسوب میشود و به تدریج با ارتقا دانش عملکرد بهداشتی مردم جامعه به سمت مراقبت از خویش پیش می‌رود.
جامعیت خدمات
مراقبت‌های بهداشتی اولیه یک رویکرد جامع است به عبارتی در برخورد با مشکلات راه‌حل جامع ارائه دهند. مثلاً فردی که معتاد به سیگار و مواد مخدر شده است تنها ترک اعتیاد یا دخانیات کافی نیست. بلکه از ابتدا آموزش به خانواده، جوانان و بهداشت محیط متناسب با متغیرهایی نظیر سطح سواد، سن، پایگاه اجتماعی ارائه گردد.
در کل ارائه خدمات بهداشتی -درمانی نظام شبکه سلامت در سطوح و موارد مختلف نظارت مستمر ضروری است.
از موارد موردنظر در مراقبت‌های بهداشتی اولیه، این است که خدمات و حجم آن متناسب با نیازهای ضروری، در دسترس، دارای کمترین هزینه و قابل‌اجرا باشد. جامع بودن از دیگر موارد این مراقبت‌هاست که تنوع خدمات در تمام سطوح پیشگیری را شامل میشود. آموزشِ مواردی نظیر استفاده از رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم، عدم استفاده از مواد دخانی، پایبندی به باورهای دینی و اعتقادات از مواردی است که می‌تواند در امر پیشگیری مؤثر باشد.
تهیه و تنظیم واحد زنان جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران
